Bạn có thể nghe 1 phần của bài viết này cùng với các chia sẻ khác về hành trình Hiểu & Thương mình trong podcast cùng tên.
Hầu hết mọi người đều soi gương mỗi ngày để đảm bảo trông sao cho vệ sinh, sạch sẽ và xinh đẹp. Thậm chí, nếu vào nhà vệ sinh nữ của 1 nhà hàng, khách sạn, rạp chiếu phim…thường sẽ bị kẹt giao thông do một loạt các chị em đang vén tóc tô son. Nếu không có gương thì camera điện thoại cũng thường được tận dụng. Một lần nữa, chuyện này chẳng có gì sai cả. Đảm bảo bề ngoài chỉn chu, lịch sự và xinh xắn cũng là thể hiện sự chuyên nghiệp hay thậm chí là đóng góp cái đẹp cho đời. Chỉ sai nếu như có nỗi khổ đi kèm, mà mình lại không nhận ra mình khổ vì cứ nghĩ mình đang “yêu bản thân”, “chăm sóc bản thân” cơ. Có nhiều dạng nỗi khổ, nhưng hôm nay mình kể về một loại nỗi sợ phổ biến đang núp bóng nhu cầu làm đẹp:
🌳 NỖI SỢ KHÔNG ĐƯỢC CÔNG NHẬN GIÁ TRỊ
Mình nhớ thời gian điệu đà nhất cuộc đời mình là lúc mình lần đầu “biết yêu”. Trong khi những bạn bè dễ thương khác đã có vài mối tình vắt vai từ thời phổ thông hoặc đại học, thì mình vẫn ế trong tư thế ngẩng cao đầu. Sống độc thân thì không có nhu cầu chau chuốt, tính cách đơn giản nên thậm chí mình chẳng mấy khi soi gương (ngoại trừ nghi có dính hành trên răng). Ngoại hình thì béo mũm, bụng vài nấc, mắt thì từng cận nặng nên chắc là cũng khó nhận ra các trai đẹp chung quanh.
Thế rồi vào năm cuối đại học, mình chăm tập tành thể dục nên cũng dần dần cải thiện vóc dáng. Mắt thì mổ cận xong thoát vai “cô gái xấu xí” chuyển sang vai “cô gái bình thường”. Thế là bắt đầu lọt vào mắt ai đấy. Chẳng hiểu thế nào mà “ai đấy” ở đây là CEO của một công ty có hàng trăm nhân viên, nổi tiếng, mạng xã hội luôn rôm rả, đẹp trai, xài đồ hiệu…túm lại là đúng chuẩn soái ca màn ảnh Hàn Quốc. Lần đầu tiên, mình như được khẳng định rằng mình cũng có giá trị, có sức hút. Rằng mình có lẽ sẽ thoát cảnh cô đơn, không ai quan tâm chăm sóc đặc biệt.
Tuy nhiên niềm vui từ việc này nhanh chóng chuyển thành bất an:
Mình thấy khoảng chênh lệch lớn giữa hai chúng mình về mọi mặt, bao gồm độ tuổi, tài chính, ngoại hình, uy tín và kinh nghiệm. Đột nhiên mình biết thế nào là tự ti, bất an. Mình tìm cách cải thiện sự chênh lệch dễ thấy nhất là về ngoại hình.
Ở cùng phòng trọ lúc đó lại có cô bạn điệu đà, đam mê chăm sóc sắc đẹp. Bạn rất vui được giúp mình tô son kẻ mắt, chuẩn bị phục trang mỗi lần đi gặp anh. Đứng trước gương nhìn vào mình và tìm cách chỉnh sửa các chi tiết nhỏ, mình chỉ thấy hồi hộp lấn át mọi thứ. Ở 1 khoảng thời gian ngắn nào đó, mình cũng phải trang điểm nếu chỉ là đi ra đầu ngõ mua miếng đậu khuôn. Đâu đó trong mình không hiểu được lý do vì sao người đó “chọn mình”. Có lúc cùng đi vào 1 Lounge xa xỉ với anh, mình thấy hơi run khi thấy các cô gái long lanh khác đang tụ tập và chăm chú nhìn anh.
Thấy mình ngồi cùng anh mà mắt lo lắng nhìn về phía các cô gái khác, anh nói:
“Mấy đứa đằng kia chắc chỉ mới 18-20 tuổi là cùng”
“Trông họ lớn thế mà?”
“Do trang điểm, cố làm mình già dặn sành sỏi thôi, nó còn nhỏ hơn em!”
Và thậm chí với vẻ chê trách, anh nói: “Mấy đứa như vậy thường là dạng đua đòi, không có nhiều hiểu biết”.
Mình không biết lúc đấy có phải anh nói thế để giúp mình bớt lo lắng ngoại hình hay không, nhưng dần dần mình nhận ra căn cứ của sự tự ti trong mình là nỗi sợ đánh mất tình yêu và cả nỗi sợ sâu thẳm về mất đi giá trị bản thân. Lúc đó, mình đã không nhìn thấy rõ cái logic kỳ cục lúc đó của mình:
Có người yêu “xịn” = Hẳn là mình phải có giá trị (?)
Mất người yêu “xịn” = Mình không có giá trị (?)
Dần dần qua nhiều năm, mình càng ngày càng thấm thía rằng:
Khi mình gắn giá trị bản thân với người yêu hay các mối quan hệ mình có, mình sẽ luôn sống trong sự chi phối của nỗi sợ.
Khi mình định nghĩa mình với những thành tựu đạt được, mình sẽ chỉ nối dài cái tôi và sống trong áp lực duy trì thành tựu.
Thậm chí, khi mình định danh mình với những “từ khoá” mà người khác nói về mình, mình đang giới hạn sự tự do phát triển của bản thân trong 1 cái khuôn chật hẹp.
🌳 NGUYÊN NHÂN TỪ ĐÂU?
Có thể có nhiều nguyên nhân mà bản thân mình cũng không ý thức hết. Nếu bạn nào biết thì comment cho mình hiểu thêm nhé. Trong hành trình học cách thương mình như mình là, mình nhận ra rằng cũng có những đóng góp của nguyên nhân văn hoá-xã hội như là:
- Ảnh hưởng của văn hoá đại chúng (phim ảnh, tạp chí…): Có thời kỳ thì đẹp = đầy đặn phúc hậu, có thời kỳ thì đẹp = mình hạc sương mai.
Ảnh hưởng của nền văn hoá, mang tính địa lý: phương Tây thì da rám nắng = đẹp, phương Đông thì da trắng hồng = đẹp
Ảnh hưởng của các trào lưu nhất thời được đẩy lên, có thể khởi xướng bởi các minh tinh, người nổi tiếng, KOLs và các nhãn hàng làm đẹp mà họ đại diện & quảng cáo
Ảnh hưởng bao trùm của quan niệm: Phụ nữ = Phái đẹp —> Đã là phụ nữ thì phải có nhiệm vụ làm đẹp mỗi ngày.
Còn nguyên nhân ở sâu bên trong ư? Đơn thuần là bản thân mình chưa vững chãi, chưa biết cách quan sát mình. Không quan sát được thì không hiểu được những gì đang thực sự diễn ra, chỉ cố công cố sức chạy đuổi theo những tiêu chuẩn bên ngoài.
🌱 Một điều tích cực ở thời đại toàn cầu hoá & tràn ngập thông tin: chúng ta sẽ nhìn thấy được các nét đẹp đa dạng hơn, khác biệt hơn so với cái khuôn truyền thống.
🌱 Một điều tích cực ở thời đại ai cũng có thể tự xây dựng nhân hiệu trên MXH: chúng ta sẽ có những hình mẫu đa dạng hơn của “cái đẹp”, với những thông điệp vượt thoát khuôn mẫu truyền thống.
🌱Một điều tích cực của các kênh học tập online: chúng ta có thể lọc ra các kênh giáo dục tâm lý-nhận thức sâu sắc & giúp mình hiểu rõ hơn bản chất vấn đề.
🌳 MỘT CÁCH SOI GƯƠNG MỚI
Sau một hành trình dài, mình không còn bất an quá nhiều vì giá trị của bản thân. Vì mình nhận ra:
Giá trị của bản thân mình không nằm ở việc mình làm, định danh của mình, thành tích của mình, MQH của mình, thậm chí “căn bệnh ung thư của mình”…vì chẳng có gì là “của mình” thực sự cả. Nó nằm ở bên ngoài, và nó sẽ thay đổi liên tục không lường trước được.
Giá trị của bản thân mình đâu đó nằm ở “bên trong”. Không phải là “bên trong” theo nghĩa bên trong lớp da thịt, bên trong bộ não (dù 1 phần là sẽ nằm trong thân & trong não thật). Tạm gọi là “giá trị nội tại” (intrinsic values), không thể bị mất đi, chẳng qua là trước đó bị lãng quên do những lớp mây mù của nỗi lo sợ, của những tham cầu che khuất mất. Mình phải học cách “vén mây trong lòng”, cho phép những mây mù cảm xúc/suy nghĩ trôi đi để thấy lòng mình sau đó có nhiều giá trị đẹp không thể đánh mất.
Tổn thương và sai lầm cũng có giá trị của nó. Khi nhìn lại, mình sẽ thấy dù là một chuyện tình tan vỡ hay một thất bại trong công việc cũng đều là một bài học cho bản thân. Bài học về việc đã không nhìn rõ bản chất của bản thân, đã đánh giá bản thân quá cao, quá thấp hoặc đơn thuần là không đúng bộ khung của giá trị nội tại.
Mỗi ngày bên cạnh soi gương cho vẻ đẹp bên ngoài, mình cần soi gương cho nét đẹp bên trong. Tin vui là: nếu bên trong đẹp lên thì bên ngoài cũng đẹp lên tương ứng. Tâm sinh tướng mà!
Khi mình đưa được chánh niệm (mindfulness) vào trong các cuộc nói chuyện: mình quan sát những gì đang diễn ra ngay lúc mình nói và người khác nói, mình sẽ thấy được cả những ngầm ẩn đang diễn ra giữa hai bên. Khi mình nghe chuyện của người kia, sẽ luôn thấy mình trong đó ít nhiều. Lúc đó, mình thấy cách tư duy của người kia có thể khác mình khi nghĩ về vấn đề, nhưng mình cũng tự soi được mình qua câu chuyện và thấy ra cái giống nhau nhiều hơn. Thấy được sự sợ hãi của người kia cũng cùng bản chất với sợ hãi trong mình, thế là bớt đánh giá nhau.
🌳 THỰC TẬP SOI GƯƠNG NHƯ THẾ NÀO?
Có nhiều cách khác nhau để soi và bạn có thể tham khảo các thực hành của Phương, tự thử nghiệm và tự điều chỉnh cho mình.
🌱Nếu nhờ đến người khác: Tìm ra tầm 3-7 người thấu hiểu mình, mình cảm thấy thoải mái với họ, họ cũng quan tâm đến mình và hay tiếp xúc với mình để xin góp ý. Nhưng chủ yếu là phải tự soi gương mỗi ngày.
🌱 Đầu mỗi ngày: Nhìn mình trong gương và gửi những thông điệp tích cực nhất đến sâu trong tâm hồn. Nếu không biết cách làm có thể tham khảo Bài tập Soi gương 7-7-7 hiện nay của mình:
Bước 1:Nhìn sâu vào mắt mình trong gương. Dành 1p để cảm nhận tâm hồn ẩn sâu trong đôi mắt, chứ không phải để soi đẹp-xấu về dung nhan.
Bước 2: Bắt đầu với việc gọi tên chính mình và nói ra những câu khẳng định. Cứ mỗi một mẫu câu sau, tự điền 7 điều về bản thân và nói rõ thành lời:
[Tên],Tôi tự hào vì bạn đã…[suy nghĩ, lời nói, hành động] x7
[Tên], Tôi tha thứ cho bạn vì bạn đã…[suy nghĩ, lời nói, hành động] x7
[Tên], Tôi cam kết với bạn rằng.…[suy nghĩ, lời nói, hành động] x7
Ví dụ của mình:
Nam Phương, tôi tự hào vì bạn đã luôn cố gắng làm người tốt.
Nam Phương, tôi tự hào vì bạn đã dành rất nhiều thời gian lắng nghe người khác
Nam Phương, tôi tự hào vì bạn đã luôn tích cực học hỏi.
Nam Phương, tôi tự hào vì bạn đã hào phóng với mọi người chung quanh.
Nam Phương, tôi tự hào vì bạn đã giữ được kỷ luật thiền tập-yoga khi bạn đang đi công tác.
Nam Phương, tôi tự hào vì bạn đang buông bỏ cái tôi nhiều hơn mỗi ngày.
Nam Phương, tôi tự hào vì bạn đã luôn chân thật với chính mình và thừa nhận những sai lầm ngu ngốc nhất.
Nam Phương, tôi tha thứ cho bạn vì bạn đã không giữ được 1 lời hứa với thầy mình và tự làm mình đau khổ.
Nam Phương, tôi tha thứ cho bạn vì bạn đã nói nhiều lời hỗn hào với bố mẹ ngày trước.
Nam Phương, tôi tha thứ cho bạn vì bạn đã không dành đủ thời gian và sự chú ý cho bố trước khi ông mất.
Nam Phương, tôi tha thứ cho bạn vì bạn đã không hiện diện đủ nhiều với những người yêu thương bạn nhất.
Nam Phương, tôi tha thứ cho bạn vì bạn đã tránh né những khổ đau bên trong mình và chỉ cho mình những biện pháp tạm thay thế.
Nam Phương, tôi tha thứ cho bạn vì bạn đã đặt việc đúng/sai lên trên những mối quan hệ quan trọng.
Nam Phương, tôi tha thứ cho bạn vì bạn đã để bản thân gồng gánh quá mức và tự làm mình căng thẳng.
Nam Phương, tôi cam kết với bạn rằng tôi sẽ để cho bạn nghỉ ngơi mỗi khi bạn mệt.
Nam Phương, tôi cam kết với bạn rằng tôi sẽ cho bạn những cơ hội học tập, phát triển tốt nhất.
Nam Phương, tôi cam kết với bạn rằng tôi sẽ luôn nuôi dưỡng cơ thể bạn với những thực phẩm sạch và dinh dưỡng nhất.
Nam Phương, tôi cam kết với bạn rằng tôi sẽ hiện diện cùng bạn nhiều nhất có thể để lắng nghe những nhu cầu thực sự bạn cần.
Nam Phương, tôi cam kết với bạn rằng tôi sẽ nhẹ nhàng với bạn hơn để bạn có sự thả lỏng, thoải mái nhất khi hiện diện cùng người khác.
Nam Phương, tôi cam kết với bạn rằng tôi sẽ luôn để bạn được là chính bạn dưới những áp lực.
Nam Phương, tôi cam kết với bạn rằng tôi cho phép bạn mắc lỗi vì chúng ta luôn có thể làm lại.
Bạn hãy thử làm ngày mai, với câu của chính bạn nhé!
🌱 Cuối mỗi ngày: Kiểm kê lại ngày hôm đó mình đã sống ra sao, đã nói câu gì và có suy nghĩ gì…Thân-khẩu-ý của mình đã có sự thống nhất hay chưa? Hay mình đang bị trật trìa ở khúc nào đó do sức ép phải làm vừa lòng người khác, phải cư xử “cho đẹp lòng nhau”? Mình đã dành đúng mức thời gian, năng lượng cho những cam kết quan trọng như rèn luyện phẩm giá, kỷ luật, học hỏi liên tục chưa? Thời khoá biểu của mình có phản ánh đúng những nhu cầu thực của mình chưa? Chỉ cần dành 10-20p kiểm kê lại, ghi nhận khách quan là được, chứ không cần “chấm điểm”.
🌳KẾT THÚC MỘT MỐI TÌNH, MỞ ĐẦU CHO HÀNH TRÌNH MỚI
Bạn hỏi kết thúc của cuộc tình với "soái ca" đã kể trên?
Đó là năm mình 22 tuổi, và không hề biết yêu thương bản thân có nghĩa là thế nào. Đó là một kết thúc trong sự ấm ức (của mình) và sự trách móc (của anh). Sau vài tháng ngắn ngủi, mình không chịu được việc mình chỉ xếp hạng trong top 10 những việc ưu tiên của anh, sau công ty, sau 1 vài mối quan hệ khác và sau cả việc sửa xe ô tô.
Nhưng về bản chất sâu xa, là do mình không chịu được những áp lực mà bản thân tự áp đặt lên mình. Không chịu được việc mình đánh mất mình, không cảm thấy được là mình khi ở cạnh anh. Còn anh, ngày mình gặp anh là lúc anh còn kẹt trong những định danh của một người đàn ông hoàn hảo không tỳ vết, một người sếp vững chãi giúp nhân viên “thoát nghèo bậc cao”, một người nổi tiếng…nên việc đảm bảo giữ được cái định danh ấy khiến anh không bao giờ hết bận rộn.
Tuy nhiên, mình vẫn trân quý những bài học mà người yêu đầu tiên đã để lại cho mình. Biết rằng kết thúc của mối tình này là mở đầu cho một mối tình quan trọng bậc nhất: Mối tình với chính bản thân mình. Từ đó, mình học cách:
Hiểu bản chất của những thèm thuồng và đáp ứng cho mình bằng những thức ăn vật chất lẫn tinh thần
Sống một mình một cách tự lập và vui vẻ
ắng nghe & tôn trọng cảm xúc của chính mình trước khi bắt đầu cố gắng lắng nghe & hiểu người khác.
Dần dần, thực tế phản ánh chiều sâu nội tâm mà mình đạt đến:
Càng thương mình, mình càng thu hút được những người bạn yêu quý mình vì con người thực của mình. Thậm chí hơn thế: họ nhìn thấy cả những tiềm năng đẹp đẽ của con người mà mình có thể trở thành.
Và một vài người bạn đã trở thành "những tình bạn đặc biệt": Khi là người yêu, khi là người hướng dẫn, khi lại là anh-em, chị-em...Để khi hết vai trò "người yêu" rồi, vẫn là bạn và vẫn cùng nâng dậy tâm hồn nhau mỗi khi gian khó. Khi tình yêu có nền tảng tình bạn, chúng mình sẽ không bị vướng vào những ảo tưởng của chủ nghĩa lãng mạn và vào những câu chuyện ảo tưởng mà mình tự thêu dệt trong đầu về người kia. (Và nhớ nhé: nữ chính trong các câu chuyện lãng mạn thường rất khổ và bị động!).
Người bạn cùng phòng của mình năm xưa thì cũng như bao cô gái khác, cũng phải trải qua cả một hành trình dài để vượt qua nỗi sợ không được công nhận giá trị kia. Mình nhớ bạn đã khóc rất nhiều khi chăm sóc da mãi mà vẫn dị ứng nên nổi mụn quá nhiều. Giữa những cuộc hẹn hò, bạn cảm thấy bất lực vì ngoại hình không bao giờ ưng ý. Mấy năm sau đó, bạn thi thoảng nhắn hỏi thăm mình từ Đức, và cho biết bản thân đã có cuộc hành trình mới ý nghĩa hơn. Bạn đi vào chiều sâu nội tại hơn và đã thực sự chăm sóc mình.
🌳 BẠN THẤY GÌ TRONG BỨC TRANH LÒNG MÌNH?
Có một đoạn vấn đáp của một thiền sư nổi tiếng:
Học trò hỏi: Thưa thầy, làm thế nào để trả lời được câu hỏi “Tôi là ai?”
Thiền sư: lấy một tờ giấy và gấp thành 1 con chim, sau đó giơ lên cao và hỏi : “Các con thấy bức tranh trước mắt có gì không?”
Học trò: “Thưa thầy, con thấy bức tranh có con chim”
Thiền sư: “Còn ta thì thấy một con chim, và đằng sau nó là cả một bầu trời”.
Mục đích của thực tập Soi gương là như vậy. Đã là “thực tập” thì cần làm thường xuyên, liên tục để thoát khỏi cái nhìn hạn hẹp của người học trò.
Chúng ta cần nhiều thời gian để chuyển dịch dần từ sợ hãi sang tình yêu. Từ kháng cự, tránh né sang đón nhận, ôm ấp lấy mọi điều đang trôi qua thân-tâm mình.
Và cần rất nhiều kiên nhẫn, yêu thương với chính mình để phát triển đến một ý thức vượt ra khỏi con chim bay ngang trước mắt mà nhìn thấy bầu trời bao la.
Chúc các bạn mỗi ngày không quên vén mây để thấy lòng mình thênh thang, rạng rỡ!
——————————————————
🌱 Chuỗi livestream Đọc thông điệp cảm hứng + Thiền thư giãn tháng 04/2021: “Vén mây trong lòng”:
20:30-21:00 hàng tối, từ 02.04.2021
Chỉ dành riêng trong nhóm Chầm Chậm Mà Sống: https://www.facebook.com/groups/chamchammasong/
🌱Đăng ký thử nghiệm dịch vụ coaching với Health Coach Nam Phương: https://forms.gle/WjcUUCoZCbg2bhtf8
🌱Mọi thắc mắc về dịch vụ và xếp lịch thử nghiệm, xin liên hệ Zalo: 0972.126.553 (Hiếu - Team Nam Phương, Vegan Nutritionist)